Matrix: Oud Denken → Nieuw Denken
Transformatie Framework
Dit hoofdstuk presenteert de transformatie van oud naar nieuw denken over militair industriebeleid. Het is het negatieve verhaal — wat we moeten afbouwen en vervangen.
| Domein | Oud frame | Nieuw frame |
|---|---|---|
| Doel & succesmaat | Platforms tellen ("hoeveel drones?") | Effect & surge capacity ("welk effect, hoe snel opschalen?") |
| Lucht/zee-logica | BVLOS/VLOS/HLOS (piloten-framing) | SLOS-DAA / ELOS-COOP / GEO-ASSURED / PROC-SEG (prestatie-gebaseerd) |
| Procurement | Koop X platforms voor €Y | Ecosysteem-SLA: availability, MTTR, time-to-surge |
| Financiering | Overheidsbudget, langzame cycli | Kapitaalmarkt (Zuidas), capacity credits, availability fees |
| Tech-soevereiniteit | Alles zelf maken (protectionisme) | Open architectures, multi-vendor, geen vendor lock-in |
| Supply chain | Zwarte doos, single points of failure | Tier-2 visibility, alternative suppliers, digital twins |
| Prioritering | Democratisch ("iedereen gelijk") | L1-L4: Fast movers → slow/test → civil/SAR → drones |
| Industrial base | Nationale kampioenen, silos | JEF ecosysteem, cross-border specialisatie |
| Tijdshorizon | 5-10 jaar procurement cycles | Iteraties per kwartaal, time-to-surge ≤ 6 weken |
| Dual-use | Gescheiden (civiel vs. militair) | Geïntegreerd (Effects Tech Layer cross-domain) |
Domein-specifieke Transformaties
1. Doel & Succesmaat
Oud Frame
"Hoeveel platforms hebben we?"
Focus op inputs (aantal drones, tanks, schepen) in plaats van outputs (effecten bereikt).
Problems:
- Geen relatie tussen aantallen en operationele effectiviteit
- Peacetime inventory ≠ wartime needs
- Geen incentive voor efficiëntie
Example:
"Nederland heeft 100 drones." Maar: Wat is het effect? Hoeveel km² coverage? Hoe snel kunnen we opschalen naar 1000?
Nieuw Frame
"Welk effect willen we, en hoe snel kunnen we opschalen?"
Focus op effects (ISR coverage, area denial) en surge capacity (time-to-surge).
KPI's:
- ISR coverage: km², resolution, refresh rate
- Area denial: km², response time
- Time-to-surge: ≤ 6 weken voor 10x productie
Example:
"We hebben 24/7 ISR coverage over 10.000 km² Baltic met ≤ 6 weken surge naar 10x capacity."
2. Lucht/zee-logica
Oud Frame
BVLOS / VLOS / HLOS (piloten-framing)
Dit frame komt uit bemande luchtvaart en wordt gedomineerd door piloten die hun monopolie beschermen.
Problems:
- BVLOS (Beyond Visual Line of Sight) = irrelevant voor militair (alles is "beyond")
- VLOS (Visual Line of Sight) = irrelevant voor autonomous systems
- HLOS (Human Line of Sight) = onzinterm, geframed door piloten-lobby
- Focus op zichtbaarheid in plaats van prestatie
Waarom fout? Deze termen zijn bedacht door de gevestigde orde (piloten, luchtverkeersleiding) om nieuwe tech te beperken met oude regels.
Nieuw Frame
Prestatie-gebaseerde modi:
- SLOS-DAA (Sensor Line of Sight + Detect & Avoid)
- ELOS-COOP (Electronic Line of Sight, cooperative)
- GEO-ASSURED (Geografisch/temporeel geborgd)
- PROC-SEG (Procedureel gesegregeerd)
Focus: Wat het systeem kan (sensor range, cooperative awareness) in plaats van waar de piloot is.
See: 09 — Prestatie-modi voor details.
3. Procurement
Oud Frame
"Koop X platforms voor €Y"
Traditional procurement:
- Lange cycli (5-10 jaar)
- Fixed spec (geen iteratie)
- Vendor lock-in (proprietary)
- Betaal voor platforms, niet effects
Nieuw Frame
Ecosysteem-SLA's: Availability, MTTR, Time-to-surge
Outcome-based contracts:
- Betaal voor effects + paraatheid
- Availability fees (surge insurance)
- Capacity credits (prepaid productie)
- Iteratiesnelheid (updates per kwartaal)
Example:
Oud: Koop 100 drones voor €5M
Nieuw: Koop 24/7 ISR coverage met ≥95% availability,
≤4u MTTR, ≤6 weken surge, voor €20M/jaar
4. Financiering
Oud Frame
Overheidsbudget, langzame cycli
Problemen:
- Beperkte budgetten
- Multi-year appropriations (rigide)
- Geen toegang tot private capital
- Export credit agencies (ITAR restricties)
Nieuw Frame
Kapitaalmarkt (Zuidas), capacity credits, availability fees
Dual-use tech krijgt toegang tot capital markets:
- IPO (Euronext)
- Private equity
- Venture capital
Why?
- Dual revenue (civil + military)
- Larger TAM
- Strategic importance (economic security)
See: 07 — Kapitaalmarkt Zuidas
5. Tech-soevereiniteit
Oud Frame
"Alles zelf maken" (protectionisme)
Misinterpretatie van strategic autonomy:
- Nederlandse/Europese componenten verplicht
- Protectionistische maatregelen
- Vendor lock-in (nationale kampioenen)
Result: Duurder, trager, minder innovatie.
Nieuw Frame
Open architectures, multi-vendor, geen vendor lock-in
Strategic autonomy ≠ alles zelf maken.
Strategic autonomy betekent:
- ✅ Open interfaces (NATO STANAG, open APIs)
- ✅ Multi-vendor ecosystems (geen lock-in)
- ✅ Source transparency waar kritiek
- ✅ Alternative suppliers (supply chain resilience)
- ❌ Niet: Alles zelf ontwikkelen
Example:
Sensor module:
├─ Interface: Open API (NATO STANAG 4677)
├─ Vendors: NL (Thales), SE (Saab), UK (Leonardo)
└─ Buyer freedom: Switch vendor zonder platform redesign
6. Supply Chain
Oud Frame
"Zwarte doos, single points of failure"
Huidige supply chains:
- Geen visibility voorbij Tier-1
- Geographic concentration (Taiwan semiconductors)
- No alternative suppliers
- Opaque lead times
Nieuw Frame
Tier-2 visibility, alternative suppliers, digital twins
Supply chain transparency:
- Digital twins (track components)
- Tier-2/Tier-3 visibility
- Risk scoring (geopolitical, climate)
- Alternative suppliers pre-qualified
Example:
Edge AI processor:
├─ Primary: NXP (NL) — TSMC (TW) fab ⚠️ geopolitical risk
├─ Alternative: Intel (US/EU fabs) — lower risk
└─ Lead time: 12 weken (primary), 16 weken (alternative)
7. Prioritering
Oud Frame
"Democratisch — iedereen gelijk"
Luchtruim wordt behandeld alsof alle gebruikers gelijk zijn:
- Hobbyisten
- Commerciële drones
- Militaire fast movers
Result: Gridlock, niemand krijgt priority.
Nieuw Frame
L1-L4 Prioritering: Fast movers eerst
Hierarchy:
- L1: Fast movers (F-35, Eurofighter) — altijd priority
- L2: Slow movers + test (helikopters, prototypes)
- L3: Civil + SAR (ambulance, search & rescue)
- L4: Drones (commercial, recreational)
8. Industrial Base
Oud Frame
"Nationale kampioenen, silo's"
Elk land beschermt eigen defense industry:
- NL: Thales, Damen
- SE: Saab
- UK: BAE, Leonardo
- FR: Dassault, Naval Group
Result: Duplication, vendor lock-in, geen schaalvoordeel.
Nieuw Frame
JEF ecosysteem, cross-border specialisatie
Specialisatie per land:
| Land | Specialisatie |
|---|---|
| UK | Sensors, AI, satcom |
| NL | Semiconductors, photonics, Zuidas finance |
| SE | Defense platforms, radar |
| FI | Drones, autonomy |
| NO | Energy, maritime |
| DK | Integration, logistics |
Result: Economies of scale, interoperability, no vendor lock-in.
9. Tijdshorizon
Oud Frame
"5-10 jaar procurement cycles"
Traditional timelines:
- Requirements: 1-2 jaar
- Design: 2-3 jaar
- Procurement: 1-2 jaar
- Delivery: 2-3 jaar
- Total: 6-10 jaar
By the time delivery: Tech is verouderd.
Nieuw Frame
Iteraties per kwartaal, time-to-surge ≤ 6 weken
Agile approach:
- Software updates: maandelijks
- Hardware iterations: per kwartaal
- Surge productie: ≤ 6 weken
Example:
Q1: Deploy baseline ISR (EO sensors)
Q2: Add IR sensors (night capability)
Q3: AI-edge upgrade (object detection)
Q4: Mesh networking (swarm coordination)
10. Dual-use
Oud Frame
"Gescheiden (civiel vs. militair)"
Civiele en militaire tech worden als aparte werelden behandeld:
- Verschillende standards
- Verschillende supply chains
- Verschillende financiering
Result: Miss opportunities voor schaal + innovatie.
Nieuw Frame
Geïntegreerd (Effects Tech Layer cross-domain)
Effects Tech Layer werkt cross-domain:
- Comms: 5G private (civil) = tactical mesh (military)
- Sensors: Agriculture mapping (civil) = ISR (military)
- Edge AI: Autonomous cars (civil) = drone autonomy (military)
- Batteries: EVs (civil) = drone endurance (military)
Result: Larger TAM, faster innovation, economies of scale.
Transitie Strategie
Hoe van Oud naar Nieuw?
Gefaseerde aanpak:
Fase 1: Pilot Projects (Year 1)
- 1-2 ecosysteem-SLA's (bv. Baltic ISR)
- Capacity credits experiment (€50M)
- Open architecture demonstrators
Fase 2: Scale (Year 2-3)
- JEF-wide rollout ecosysteem-SLA's
- Zuidas dual-use investment fund (€500M)
- Prestatie-modi framework adoption
Fase 3: Institutionaliseren (Year 4+)
- Default = ecosysteem-SLA's (oud model exception)
- Zuidas dual-use index (Euronext)
- JEF supply chain transparency platform
Next: 09 — DUOS Kritiek